Piyasalar, 21 Ekim Perşembe günü Merkez Bankası’ndan çıkacak faiz kararına kilitlendi. İktisat idaresinden gelen son sinyaller hangi karara işaret ediyor? Hangi karar, piyasayı nasıl tesirler? Erdal Sağlam’ın tahlili.
Son periyotta yeterlice hızlanan kur artışları, 21 Ekim Perşembe günü yapılacak Merkez Bankası toplantısının kıymetini güzelce artırdı. Piyasalardaki yüklü beklenti Merkez Bankası’nın, Eylül’de başlattığı faiz indirimlerine devam edeceği istikametinde.
Merkez Bankası’nın faiz kararı, kısa dönemli piyasa hareketlerinde belirleyici olacak. Lakin Merkez Bankası bu toplantıda indirimlere orta verse bile, daha sonrasında indirimlerin devam edeceği varsayım ediliyor. Bu nedenle de kısa devirde piyasayı nasıl etkilerse etkilesin, mevcut iktisat anlayışıyla, TL’nin bundan sonra kıymet kaybını sürdüreceği söylenebilir.
Beklenti anketleri ne diyor?
Toplantı öncesi piyasalarda yapılan anketlere baktığımızda Merkez Bankası’nın 50 ya da 100 baz puanlık indirim kararı vereceği beklentisinin hakim olduğunu görüyoruz. Reuters’ın anketine katılan 21 piyasa oyuncusunun 10’u 50 baz puanlık, 10’u 100 baz puanlık indirim varsayımını belirtti, 1 oyuncu ise faizlerde indirim beklemediğini söyledi.
Bloomberg’in 17 piyasa oyuncusuyla yaptığı anketten ise yüklü kestirim 50 baz puanlık indirim olarak çıktı. 17 kurumdan 10’u 50 baz puanlık, 3’ü 100 baz puanlık indirim iddia etti. 4’ü faizin düşürülmeyeceğini söyledi.
İki ankette de piyasaların yılsonuna kadar faiz indirimlerinin süreceği beklentisi lisana getirildi. Ekim toplantısında 17.50 yahut 17’ye düşmesi beklenen Merkez Bankası siyaset faizinin yılsonunda 15-16.5 düzeyine inmesi bekleniyor.
Faiz indiriminde hangi oran neye yol açar?
Pekala, alınacak karara nazaran, kurlar nasıl etkilenir? Merkez Bankası idaresinin “Manşet enflasyon yerine çekirdek enflasyona odaklanacağız” diyerek telaffuz değişikliğine gitmesiyle birlikte artmaya başlayan kurlar, Eylül’deki sürpriz faiz indirimi, akabinde Merkez Bankası üst idaresindeki vazifeden almalarla birlikte yeni rekorlara sahne oldu. 19 Ekim salı günü bir orta 9.37 TL’nin üzerine çıkıp geri dönen dolar kuru, günü 9.30 TL’nin üzerinde kapadı.
Bu hafta 9.30 ile 9.40 TL ortasında gidip gelen dolar fiyatının içinde 50 baz puanlık indirim beklentisinin olduğu, yani bu oranda bir indirimin fiyatlandığını söyleyebiliriz. Hasebiyle 50 baz puanlık indirim halinde yeniden tıpkı düzeylerde seyretmesi beklenebilir.
İndirime bu ay orta verilirse ne olur?
Merkez Bankası’nın 100 baz puanlık indirim yapması halinde ise kurların 9.40 TL’nin üzerine çıkacağı beklentisinin hâkim olduğunu görüyoruz. Teknik tahlillerin kimilerinde, bu türlü bir karar sonrası Dolar kurunun 9.7-9.8 TL’ye kadar rahatlıkla çıkabileceği iddiaları lisana getiriliyor.
Sayıları az olsa da kimi piyasa oyuncularının varsayım ettiği üzere Ekim toplantısında faiz indirimine orta verilmesi halinde ise dolar kurunun 9.30 TL’nin biraz altına inebileceği konuşuluyor. Piyasa pek ihtimal vermiyor fakat “faiz indirimine devam edeceğim lakin şimdilik orta vereceğim” bildirisini vermek için 0.25 baz puanlık indirim yapılması halinde de yeniden dolar kurunun 9.30 TL’nin biraz altına inebileceği konuşulanlar ortasında.
Merkez mola verirse kurlarda düşüş kalıcı olur mu?
Piyasa çok düşük ihtimal olarak belirtse bile, hızlanan kurlar nedeniyle, Merkez Bankası’nın bu ay indirime orta verme ihtimalini göz arkası etmemek lazım. İndirim olmadığı takdirde kurlar biraz aşağı gelse bile, bunun kalıcı olmayacağı da açık. Kasım başında açıklanacak Ekim enflasyon verisiyle birlikte tekrar kurların üst gitmesi beklenebilir. Zira Eylül ayından bu yana kurlarda meydana gelen artışın, Ekim ayı enflasyon verisine yansımaya başlayacağı, büyük ihtimalle manşet enflasyonun yüzde 20’nin üzerine çıkacağı beklentisi hâkim. Tabi ki çekirdek enflasyondaki artış da değerli olacak. Lakin enflasyonun yüzde 20’nin üzerine çıkması halinde, negatif gerçek faiz oranı büyüyeceği için, kurların buna reaksiyon vereceği varsayım ediliyor.
FED’in kararı da piyasaları etkileyecek
Özet olarak; piyasalarda mevcut siyasi iktidarın ve Merkez Bankası idaresinin rasyonel para siyaseti tercihine geri döneceği umudu kalmadı. Bu nedenle de idarede baskın olan “ne olursa olsun faizleri indireceğim” hırsının kurlarda artış sonucu doğurması kaçınılmaz görülüyor.
İçeride idareye güvensizliğin had safhaya ulaşmasının yanında, kurların önümüzdeki dönemki seyrinde, elbette ki FED’in tahvil alımlarını azaltma programını başlatması da tesirli olacak. Kasım ayında olmasa bile Aralık’ta tahvil alımlarının azaltılmasına başlanacağı kesin üzere. Bunun bilhassa gelişmekte olan ülkelere fon akışını daraltacağı ise uzun vakittir konuşuluyor.
İşte bu yeni global finans iklimi ve artan enflasyon beklentileri nedeniyle, Eylül ayından itibaren tüm dünyada faiz artışlarının sürat kazandığını görüyoruz.
Türkiye üzere faiz indiren ülkede enflasyon yüzde 1,8
Brezilya, Rusya, Pakistan, Ermenistan, Azerbaycan, Moldova, Şili, Paraguay, Peru, Romanya, Jamaika, Uruguay, Kolombiya, Macaristan, Çekya, Yeni Zelanda, Polonya, İzlanda ve Norveç, 1 Eylül-19 Ekim devrinde merkez bankalarının siyaset faizi artışına imza attığı ülkeler oldu. Son olarak geçtiğimiz Salı günü Macaristan Merkez Bankası iki ay üst üste faizini artırdı.
Buna karşılık bu yıl yalnızca 5 ülke, son iki ayda da yalnızca iki ülke faiz indirimine gitti. Enflasyonun yüzde 1,8 olduğu Danimarka 30 Eylül’de siyaset faizini yüzde -0,5’ten yüzde -0,6’ya çekti. Bu devirde indirim yapan öbür ülke ise Eylül’de 100 baz puanlık indirim yapan, enflasyonu yüzde 20 iken siyaset faizini yüzde 18’e indiren Türkiye oldu.
Bu devirde faiz arttırması gereken Türkiye’de, Merkez Bankası’nın bu kararı alacağını bekleyen piyasa oyuncusu yok. Bu tablo bile, tek başına, TL’nin bedel kaybının süreceğinin göstergesi.
Erdal Sağlam
©Deutsche Welle Türkçe