Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 21 Ekim’deki Para Siyaseti Heyeti Toplantısı (PPK) özetini yayımladı. TCMB, kelam konusu toplantıda faizi 200 baz puan indirerek, yüzde 18’den yüzde 16 düzeyine çekmişti. Merkez Bankası, PPK metninde enflasyondaki oynaklığa ve bu oynaklığın süreksiz olduğuna vurgu yaparak “süreksiz tesirlerin ortadan kalkmasıyla enflasyonun yine düşüş eğilimine dönmesini sağlayacak sıkılıktaki nakdî duruş; enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve finansal piyasa gelişmeleri bağlamında dışsal ve süreksiz oynaklıklara karşı değerli bir tampon fonksiyonu görecektir”
Kelam konusu faiz indiriminin PPK metni ise şöyle:
“Gıda kümesinde yıllık enflasyon sonlu bir formda gerilemiştir”
“Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 1,25 oranında artmış, yıllık enflasyon 0,33 puan yükselişle yüzde 19,58 olarak gerçekleşmiştir. Bu gelişmede, hizmet ve güç kümelerindeki fiyat artışlarının tesiri hissedilmiştir. Milletlerarası piyasalardaki gelişmelere bağlı olarak kömür üzere katı yakıt fiyatlarında artışlar izlenmiş, şebeke suyu fiyatlarındaki yükselişlerle birlikte güç enflasyonu yükselmiştir. Yaz aylarında fiyat artışları hızlanan besin kümesinde yıllık enflasyon sonlu bir formda gerilemiştir. Öte yandan, tedarik zincirindeki problemler ile emtia piyasalarında ve yurt içinde güç fiyatlarındaki artışların devamıyla üretici enflasyonu yüksek düzeylerde seyretmeye devam etmiştir. Bu görünüm altında, B ve C endekslerinin yıllık enflasyonları yükselirken, yakın periyot eğilimleri bir ölçü gerilemiştir.
Besin ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları Eylül ayında yüzde 0,50 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 0,21 puan düşüşle yüzde 28,79 düzeyine gerilemiştir. Yıllık enflasyon işlenmiş besin kümesinde yüzde 25,79 ile yatay seyrederken, işlenmemiş besin kümesinde hudutlu bir düşüşle yüzde 32,06 olmuştur. İşlenmiş besin kümesinde fiyatlar yüzde 1,46 oranında artarken, hububat piyasasındaki görünüm paralelinde ekmek ve tahıllar alt kümesinde fiyatlar yüzde 2,54 oranında yükselmiştir. İşlenmemiş besinde fiyatlar yüzde 0,53 oranında gerilemiş, bu gelişmede son devirde yüksek fiyat artışları sergileyen taze meyve ve zerzevat alt kümesi fiyatlarında görülen düzeltme tesirli olmuştur. Gerçekten mevsimsellikten arındırılmış bilgiler, bu devirde taze meyve ve zerzevat fiyatlarının yüzde 4,06 oranında gerilediğine işaret etmektedir.
“Enerji fiyatlarının artışında katı yakıt fiyatlarındaki artış belirleyici olmuştur”
Güç fiyatları Eylül ayında yüzde 2,20 oranında artarken, küme yıllık enflasyonu 2,05 puan yükselişle yüzde 22,77 olmuştur. Bu gelişmede, şebeke suyu ve odun, kömür üzere katı yakıt fiyatlarındaki artışlar belirleyici olmuştur. ÖTV ölçüsü sıfırlanan LPG fiyatlarındaki artış sonucunda, akaryakıt fiyatları yüzde 0,60 oranında yükselmiştir. Propan ve bütan fiyatlarındaki artış tüp gaz fiyatlarını da olumsuz etkilemiştir.
“Ekim ayı enflasyon beklentisi üst tarafta güncellenmiştir”
Piyasa İştirakçileri Anketi Ekim ayı sonuçlarına nazaran, enflasyon beklentileri Ekim ayında üst istikametli güncellenmiştir. Cari yıl sonu enflasyon beklentisi 0,89 puan artışla yüzde 17,63’e, gelecek on iki aya ait enflasyon beklentisi 0,97 puan artışla yüzde 13,91’e yükselmiştir. Mevcut durumda, gelecek yirmi dört aya ait enflasyon beklentisi yüzde 11,27, gelecek beş yıla ait enflasyon beklentisi ise yüzde 7,93 düzeyindedir.
“Enflasyondaki yükselişin süreksiz olduğu değerlendirilmektedir”
Global talepteki toparlanma, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir, birtakım bölümlerdeki arz kısıtları ve nakliyecilik maliyetlerindeki artış milletlerarası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının yükselmesine yol açmaktadır. En önemli ziraî emtia ihracatçısı ülkelerde yaşanan iklim şartlarının global besin fiyatları üzerinde olumsuz yansımaları görülmektedir. Yüksek global enflasyonun, enflasyon beklentileri ve memleketler arası finansal piyasalar üzerindeki tesirleri yakından izlenmekle birlikte, gelişmiş ülke merkez bankaları enflasyondaki yükselişin talep kompozisyonundaki olağanlaşma, arz kısıtlarının hafiflemesi ve baz tesirlerinin devreden çıkmasıyla birlikte büyük ölçüde süreksiz nitelikte olacağını kıymetlendirmektedir. Bu çerçevede, gelişmiş ülke merkez bankaları destekleyici nakdî duruşlarını sürdürmekte, varlık alım programlarına devam etmektedir.
“Yurt içinde iktisadi faaliyetler güçlü seyretmektedir”
Milletlerarası emtia fiyatları, tedarik zincirlerinde devam eden meseleler ve yurt içi güç dalındaki gelişmeler üretici enflasyonu üzerinde Eylül ayında da tesirli olmuştur. Bu periyotta ulaşım araçları, güç, kağıt, mobilya, ağaç-mantar eserleri, fabrikasyon metaller fiyat artışı öne çıkan alt kümeler olmuştur. Güç dalları ve ağır ana metal girdisi kullanan bölümlerde görece yüksek fiyat artışları görülmektedir.
Öncü göstergeler yurt içinde iktisadi faaliyetin dış talebin de tesiriyle güçlü seyrettiğine işaret etmektedir. Sanayi üretimi, Ağustos ayında aylık bazda yüzde 5,4 artarak Temmuz ayındaki arızi tesirler kaynaklı düşüşü telafi etmiştir. Böylece, üçüncü çeyrekte sanayi üretimi ikinci çeyreğe nazaran yüzde 1,2 oranında artış kaydetmiş ve yükseliş eğilimini korumuştur. Ciro endeksleri ve anket bazlı datalar üçüncü çeyrekte yurt dışı talebin sanayi üretimini desteklemeye devam ettiğine işaret etmektedir. Bu devirde imalat sanayi firmalarının gelecek on iki aylık periyoda ait yatırım eğilimleri de güçlenmektedir.
“Uygulanmakta olan sıkı mali duruş cari süreçler istikrarını müspet etkilemektedir”
Olumlu dış talep şartları ve uygulanmakta olan sıkı para siyaseti cari süreçler istikrarını olumlu etkilemektedir. Cari süreçler istikrarı Ağustos ayında 0,5 milyar ABD Doları fazla vermiş, 12 aylık birikimli olarak ise 4,6 milyar ABD doları azalışla 23 milyar ABD Dolarına gerilemiştir. Süreksiz dış ticaret dataları, mevsimsellikten arındırılmış altın hariç ihracat ve ithalatın Eylül ayında, ithalatta daha kuvvetli olmak üzere, kısmi bir düzeltme hareketi yaptığına ve ihracatın ithalatı karşılama oranının yüksek düzeylerdeki seyrini sürdürdüğüne işaret etmektedir. Turizm gelirlerinde ise toparlanma eğiliminin belirginleştiği izlenmektedir. İhracattaki güçlü artış eğilimiyle yılın geri kalanında yıllıklandırılmış cari süreçler istikrarındaki güzelleşmenin sürmesi beklenmekte, bu eğilimin güçlenerek devam etmesi fiyat istikrarı amacı için ehemmiyet arz etmektedir.
Enflasyonda son devirde gözlenen yükselişte; besin ve başta güç olmak üzere ithalat fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar üzere arz istikametli ögeler, yönetilen/yönlendirilen fiyatlardaki artışlar ve açılmaya bağlı talep gelişmeleri tesirli olmaktadır. Bu tesirlerin arızi ögelerden kaynaklı olduğu kıymetlendirilmektedir. Öbür taraftan, güçlü mali sıkılaştırmanın krediler ve iç talep üzerindeki yavaşlatıcı tesirleri devam etmektedir. Nakdî duruşun sıkılığı ticari kredilerde öngörülenin ötesinde daraltıcı tesir yapmaya başlamıştır. Bunun yanında, kişisel kredilerin ölçülü seyre dönmesi için güçlendirilen makroihtiyati siyaset çerçevesinin olumlu tesirleri gözlenmeye başlamıştır. Konsey, para siyasetinin etkileyebildiği talep ögeleri, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve arz şoklarının yarattığı tesirlerin ayrıştırılmasına yönelik tahlilleri değerlendirmiştir. Bu çerçevede siyaset faizi 200 baz puan indirilerek yüzde 16 olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte, arz taraflı arızi ögelerden kaynaklı olarak siyaset faizinde yapılan aşağı istikametli düzeltme için yıl sonuna kadar sonlu bir alan kaldığı Heyet tarafından değerlendirilmiştir.
“Sıkı mali duruş, enflasyondaki süreksiz oynaklıklara karşı tampon vazifesi görecektir”
Enflasyonun kısa periyotta, başta emtia fiyatları ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlar olmak üzere arz ve talep taraflı çeşitli ögelerin tesiriyle oynak bir seyir izlemesi beklenmektedir. Bununla birlikte, süreksiz tesirlerin ortadan kalkmasıyla enflasyonun yine düşüş eğilimine dönmesini sağlayacak sıkılıktaki mali duruş; enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve finansal piyasa gelişmeleri bağlamında dışsal ve süreksiz oynaklıklara karşı kıymetli bir tampon fonksiyonu görecektir.
TCMB, fiyat istikrarı temel maksadı doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 amacına ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir.
