Altınbaş Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, Türkiye’de yalnızca bir ekonomik kriz değil, siyasi ve toplumsal bir krizin de yaşandığını söyledi; “Kur hareketinin nerede duracağını kestirmek düzgünce zorlaşıyor. Fakat net bir gerçek var ki, iktisadın bünyesini bozan bir durumla karşı karşıyayız. Adeta 84 milyon insanın geleceğini tehlikeye atan bir kumar oynanıyor” diye konuştu.
Zati inandırıcı bulunmayan TÜİK’in resmi enflasyon sayılarının dahi yüzde 30’un üzerine yükselebileceğine dikkat çeken Prof. Dr. Kozanoğlu, “Halkın fiyatların daha da yükselmesi telaşıyla mecburî muhtaçlıkları, besin ve gereksinim hususlarını stoklama eğilimine gireceğini, kredi kartlarına dayanacağını öngörüyorum. Kuaför, spor salonu, lokanta-kafe üzere hizmet kesiminde, kültür ve sanatta, sağlam tüketim mallarında tam aykırısı talebin bıçak üzere kesilmesini bekliyorum. Sonunda olan alım gücü giderek azalan halka olacak” dedi.
“Net bir gerçek var ki, iktisadın bünyesini bozan bir durumla karşı karşıyayız”
Cumhuriyet’ten Şehriban Kıraç’a değerlendirmelerde bulunan Prof. Kocanoğlu, “Kur 13.50 TL’ye kadar fırladı. TL’deki paha kaybı nereye kadar varır?” probleme ait olarak şu değerlendirmelerini aktardı:
“Türk lirasının ABD doları karşısında paha kaybı 2021 Mart periyoduna nazaran yüzde 40’a yaklaştı. Fakat bir paranın kıymet yitirmesinden çok tahteravalli üzere inip çıkarak oynaklık sergilemesi daha tehlikelidir. Zira bu durum meçhullüğü artırır, iktisattaki aktörlerin önünü görmesini, münasebetiyle karar almasını zorlaştırır. Yatırımlar durur, ihracatçılar malını fiyatlandıramaz, ithalatçılar sipariş veremez hale düşer. Bu tip türbülans periyotlarında büyük vurgunlar vuranlar çıktığı üzere, keskin ziyanlara uğrayanlara da rastlanır. 1994, 2001, 2018 döviz krizlerinde TL’nin çok kıymet kaybı sonrası (literatürde overshooting denilen olgu), daima ziyanların bir kısmını telafi etmesi, fakat başlangıç noktasının altında bir yerde dengelenmesine şahit olduk. Bu süreçte trene son atlayan amatörler, yani kurun en yüksek noktasında alışa geçenler ziyana uğradı. Öncelikle sade yurttaşlarımızı bu türlü vakitlerde dövizden uzak durmaları için uyaralım. Ancak bu kere başta Cumhurbaşkanı Erdoğan ve iktisat sözcüleri TL’nin paha kaybından şikâyetçi olmak bir yana, bu garabetten bir ulusal kurtuluş, kalkınma destanı çıkarmaya çalışıyorlar, memnuniyetlerini gizlemiyorlar. O nedenle kur hareketinin nerede duracağını kestirmek düzgünce zorlaşıyor. Ancak net bir gerçek var ki, iktisadın bünyesini bozan bir durumla karşı karşıyayız. Adeta 84 milyon insanın geleceğini tehlikeye atan bir kumar oynanıyor.”
Türkiye yalnızca bir ekonomik kriz yaşamıyor, siyasi ve toplumsal bir kriz de yaşanıyor”
Kozanoğlu, “Türkiye iktisadı şu anda krizde diyebilir miyiz ya da izlenen siyasetlerle nasıl bir krize sürükleniyor?” sorusuna rağmen da şu görüşlerini söz etti:
“Türkiye yalnızca bir ekonomik kriz yaşamıyor, kriz yalnızca artan döviz kurları, akaryakıt kuyrukları, boşalmaya yüz tutan market rafları, malını birebir maliyetle yerine koyamam dehşetiyle stokta tutan tüccarla kendini göstermiyor. Siyasi bir kriz de yaşanıyor. Başkanlık sistemi işlemiyor, devletin kurumsal yapıları çöküyor. Toplumsal bir kriz yaşanıyor, farklı toplum bölümleri ortasında bağlantı kopuyor, empati kayboluyor, kutuplaşma artıyor. İdeolojik bir kriz yaşanıyor, Cumhur ittifakı çok milliyetçi, mezhepçi, tehditkar bir telaffuzla ayakta durmaya çalışıyor. En son Kavala davasında görüldüğü üzere hukuk sistemi tarafsızlığını yitirmiş, meşruiyetini kaybetmiş durumda. Çoklu bir krizin Marksist düşünür Gramşi’nin sözüyle organik bir krizin yalnızca ekonomik bir reçeteyle, maaşlarda yapılacak bir ayarlamayla çözülmesi imkanlı değil. Ülkenin demokrasisiyle, kurumlarıyla, hukuk normlarıyla, bölüşüm alakalarıyla ‘reset’ tabir edilen bir “sıfırlamaya” ihtiyacı var.”
“2022 yılı için ekonomik bir öngörüde bulunmak olanaksız”
Şu anda ortalığın toz duman içinde olduğunu ve 2022 yılı için ekonomik bir öngörüde bulunmanın olanaksız olacağını söyleyen Kozanoğlu, “OVP şimdiden kadük olmuş durumda. Öncelikle iktisat idaresinin bir güncelleme yapması mecburî. 2022 yılında ortalama dolar kurunu 9.27 kabul eden, faiz masraflarının 259 milyar lirada tutan varsayımların değiştirilmesi koşul. Lakin şimdiden yatırımların durduğu, enflasyonun sıçradığı, işsizliğin arttığı, yoksulluğun yaygınlaştığı çok yaman kış günlerinin bizi beklediği ortada” dedi.
