Başşehir Üniversitesi İktisat Programı Kısım Lideri ve eski Devlet Planlama Teşkilatı Planlama Uzmanı Prof. Dr. Uğur Emek, Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) usulüyle yapılan Bilkent Şehir Hastanesi’nin maliyetinin, klâsik metotla yapma maliyetinden yüzde 73 daha fazla olduğunu söyledi. Prof. Dr. Emek, bakanlığın Meclis’e sunduğu dokümanlarda KÖİ tekniğiyle yapılan hastanenin yüzde 24 daha ucuza mal olduğunun yazdığını lakin bu hesaplamada kusurlar olduğunu belirtti.
Daktilo1984’ten Arın Demir’e konuşan Başşehir Üniversitesi’nden Prof. Dr. Uğur Emek, KÖİ projelerinde uygulanan sistemleri ve sonuçlarını kıymetlendirdi. “Projelerin üretim kademesinden evvel klasik formül ve KÖİ ortasında yarar ve maliyet tahlili yapılmalı ve sonrasında hangi prosedürde kamu faydası daha fazlaysa, o usul tercih edilmeli” diyen Emek, Türkiye’de bunun uygulanmadığını belirterek Bilkent Şehir Hastanesi’ni örnek gösterdi.
Emek, “2017 bütçesinin görüşmeleri sırasında Sıhhat Bakanlığı TBMM’de milletvekilleriyle bir çalışma başlattı. Paylaşılan dökümanı ayrıntılı biçimde inceledim. Bakanlığın çalışmasında Bilkent Şehir Hastanesi’nin klasik sisteme nazaran yüzde 24 daha ucuza mal olduğu söyleniyor. Kendi çalışmamda manipülatif varsayım kusurlarını ve maddi yanılgıları düzelttim. Hastanenin ihalesi 2010 yılında yapıldı. Bu durumda fizibilitenin 2009 yılında kullanılması gerekiyor. Meğer klasik sistemi daha kıymetli göstermek için 2009 yerine 2016 ünite fiyatları kullanılmış. Bu tıp pek çok yanılgıyı düzelttim ve KÖİ usulüyle yapılan hastanenin maliyetinin klasik teknikten yüzde 73 daha yüksek olduğunu buldum” tabirlerini kullandı.
“Otoyollara verilen yolcu garantileri gerçeklikten uzak”
Ulusal bir altyapı planının olmadığını, otoyolların Marmara Denizi etrafında ağırlaştığını vurgulayan Emek, “AKP 20 bin kilometrenin üzerinde bölünmüş yol yaptı. Pekala bu devlet yollarının yanı başına neden bir de otoyol yapıldı, bunu bilmiyoruz” dedi. Otoyollar için verilen yolcu garantisinin tutarsız olduğunu söyleyen Emek, “Geçmiş bilgilerden biliyoruz ki Çanakkale Boğazı’ndan gemiyle geçen günlük araç sayısı 10-12 bin civarındadır. Köprüdeyse 45 bin araç garantisi verildi. Bu garantiler gerçeklikten uzak” dedi.
“Garanti meblağları değiştiriliyor, kontratlar uzuyor”
Prof. Dr. Emek, şeffaflıktan uzak bir formda kontratlarda çok sık değişiklik yapıldığına da değindi. “Özel kesim mukaveleleri kolaylıkla değiştirebileceğini bilerek ihalelere giriyor” diyen Emek, şu tabirleri kullandı:
“Çiğdem Toker yazdı. Kurtköy-Akyazı otoyolunda mukavele değişikliği yapılmış Garanti fiyatları değiştirilmiş ve mukavele müddeti uzatılmış. Bu bilgilere nazaran gelir garantisi değişikliğini hesapladım. Değişiklikten evvel 1,9 milyar dolar olan garanti 6 milyara çıkmış. Hatırlarsanız İstanbul Havalimanı’nın yapılacağı yerde dolgu yapılması gerekiyordu. 100 metre olan dolgu 70 metreye indirilmiş. Bu da özel kesime maliyet tasarrufu sağlamış. Altyapı projelerinde fiyatlar ABD’deki enflasyona nazaran hesaplanır. Avrasya Tüneli’nde baz yılı 2008’di. Daha sonra baz yılı 2007 yılına çekildi. Ortaya çıkan ek gelir garantisi 2021 fiyatlarıyla bir milyar liranın üzerinde.”
“Performan kontrolü yapılmıyor, şirketlere konforlu bir alan yaratılıyor”
Mukavelelerde performans standartlarının olduğunu ve bunların nizamlı olarak denetlenmesi gerektiğini söyleyen Emek, bunun yapılmadığını belirtti. Şirketlerin pek çok kusuruna gerekli yaptırımın uygulanmadığını söyleyen Emek, “Hatırlarsanız 2021 kışında kar yağışı nedeniyle Gebze-İzmir Otoyolu’nda Balıkesir’e yakın bir yerlerde trafik 3 saatten fazla durdu. Binlerce otomobil yolda kaldı. Bu da emre amadelik koşuluna terstir. Otoyollarda da kar yağışı nedeniyle trafik duracaksa bu yol neden yapıldı? Yanı başında bölünmüş yollar vardı zaten” dedi.
“Emre amadelik koşulunu ihlal eden şirketlere performans kontrolü yapılmayıp yaptırım da uygulanmadığından; şirketler için konforlu bir alan yaratılıyor” tabirini kullanan Emek, kaliteli performans kontrolleriyle bu kusurların azaltılabileceğini vurguladı.
Söyleşinin tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
