Rekabet Kurumu (RK) Lideri Birol Küle, Rekabet Heyeti tarafından zincir marketlere kesilen 2,7 milyar liralık rekor cezanın fahiş fiyat artışından değil, kartelleşme hatasından verildiğini belirterek, “Her şey metoduna uygun halde yapılmıştır. Yakın tarihte tıpkı pazarda, birebir çeşitte ihlalin tespit edildiği öteki birtakım rekabet otoriteleri tarafından yüzde 3’ten yüzde 7’ye kadar para cezası uygulanmıştır.” dedi.
Küle, Rekabet Heyeti tarafından zincir marketlere kesilen 2,7 milyar liralık rekor cezanın akabinde yaşanan tartışmalara ait değerlendirmede bulundu.
Soruşturma sürecine ait bilgi veren Küle, 5 perakende zincirine ve 1 tedarik şirketine idari para cezası verilmesiyle sonuçlanan soruşturma sürecinin yaklaşık 19 ay evvel, 31 Mart 2020’de Konsey tarafından alınan ön araştırma kararıyla başladığını söyledi. Ön araştırma raporunun 7 Mayıs 2020’de Rekabet Şurasında görüşülmesi sonucu 30 teşebbüs hakkında soruşturma kararı verildiğini tabir eden Küle, yaklaşık bir yılda hazırlanan soruşturma raporunun 31 Mart 2021’de uzmanlar tarafından hazırlanıp tamamlandığını bildirdi.
Küle, “Yani aslında karardan tam 7 ay evvel, bugün karara bahis olan ihlal tespitlerinin yer aldığı rapor taraflarla paylaşılmıştır. Mevzu bugünün konusu değildir. 2018 yılına kadar geriye giden kanıt niteliğindeki yazışmalar ele geçirilmiştir. Bildiğiniz üzere sonuncu karar 28 Ekim’de alınmıştır. Soruşturma sürecinde tez konusu aksiyonlarla ilgili olarak taraflardan üç yazılı, bir kelamlı olmak üzere toplam 4 savunma alınmıştır. Kanunun öngördüğü metodu süreçlerin tamamlanması sonucu alınan sonuncu karar, yaklaşık 19 aylık bir vakit dilimini kapsayan inceleme sonucunda verilmiştir.” diye konuştu.
“Herhangi bir fahiş fiyat ihlali bulunmamaktadır”
Kamuoyunda daima fahiş fiyat konusunun gündemde olduğuna dikkati çeken Küle, şu bilgileri verdi:
“Bu hususa açıklık getirmekte yarar var. Rekabet Kurumu tarafından yapılan tespitlere nazaran, ihlal konusu davranışlar nedeniyle fiyatların tüketici aleyhine yükseltildiği görülmekle birlikte, bu fiyatların ‘fahiş’ olup olmadığına dair bir kıymetlendirme, vurgu ya da fiyatların düzeyine bağlanmış rastgele bir sonuç bulunmamaktadır. Soruşturmada rekabet hukukunda fahiş ya da çok fiyat olarak geçen bir ihlal tipi incelenmemiştir. Hakikaten bu ihlal çeşidi kanunumuzda 6’ncı hususundaki hakim durumun berbata kullanılması kapsamında bir ihlaldir. Halbuki mevcut soruşturma, kanunun 4’üncü hususu çerçevesinde yürütülmüştür. Soruşturma sürecinde, fahiş fiyat ya da fiyatların düzeyi değil, bu fiyatların rakipler ortasında direkt yahut dolaylı temaslar yoluyla sağlanan koordinasyon/eşgüdüm sonucunda belirlenip belirlenmediği araştırılmıştır.“
“Piyasa organize edildi”
Küle, marketlerin fahiş fiyat sebebiyle haksız olarak cezalandırıldıklarına ait argümanlarına da karşılık vererek, şunları kaydetti:
“5 perakendeci teşebbüs ortasında direkt yahut ortak tedarikçiler aracılığıyla dolaylı temaslar yoluyla, satış fiyatlarının ve fiyat artışlarının uyumunun sağlandığı, elde edilen dokümanlarda ‘piyasanın organize edildiği’, ‘artırılan fiyatların rakiplerle eş vakitli raflara yansıtılacağı’ istikametinde ve emsal nitelikte pek çok söz bulunduğu, zincir marketlerin fiyat hareketlerinin de bu bulguları büyük ölçüde teyit ettiği görülmüştür. Ayrıyeten tekrar direkt yahut ortak tedarikçiler aracılığıyla geleceğe dönük fiyatlar, fiyat artış tarihleri, dönemsel kampanyalar ve indirimler üzere rekabete ait hassas bilgilerin paylaşıldığı, fiyat indirimine giden yahut pazar genelinde fiyatların arttığı periyotta şimdi fiyat artışı yapmayan zincir marketlerin fiyatlarına tedarikçiler aracılığıyla müdahale edilerek kelam konusu zincir marketlerin fiyatlarının tüketiciler aleyhine yükseltilmesinin sağlandığı, gerçekten bu durumun çoklukla ‘bozuk fiyatların düzelttirilmesi’ biçiminde dokümanlara yansıdığı tespit ediliyor. Alışılmış ki buradaki bozuk fiyat tabirinden düşük fiyatların kastedildiğini açıklamama sanırım gerek yok.”
Soruşturma tarafı bir tedarikçi teşebbüsün ise kendi eserleri bakımından zincir marketler ortasında satış fiyatlarına ve fiyat artışlarına yönelik gerçekleşen uyumun sağlanmasında ve sürdürülmesinde rol oynadığı ve perakendecilerin geleceğe dönük satış fiyatları ve fiyat artış tarihleri üzere rekabete hassas bilgilerin paylaşımına aracılık ettiğinin belirlendiğini vurgulayan Küle, “Bu ihlal çeşidi rekabet hukukunda kartel olarak bilinen, rakipler ortasında fiyatların yahut ölçülerin tespiti, müşterilerin ya da bölgelerin paylaşılması, ihalelerde danışıklı hareket edilmesi üzere mevzularda gerçekleşen rekabeti kısıtlayıcı muahede yahut uyumlu aksiyonları kapsamaktadır. Soruşturma kapsamında ise fiyatların tespit edilmesi hususu, fiyat artış oranları yahut fiyatlarının ya da fiyat değişikliği tarihlerinin uyumu üzere davranışları içermektedir.” değerlendirmesinde bulundu.
“Kartel Anayasa’ya nazaran suçtur”
Öncelikle kimi kesitlerin, kendilerinin “kartel” olarak nitelediği bu davranışları “Piyasanın olmazsa olmazı”, hatta “Düşük fiyatların garantisi olduğunu” savunmalarını gülümseyerek izlediklerini belirten Küle, Anayasa’nın “Devlet, para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve sistemli işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici önlemleri alır, piyasalarda fiili yahut muahede sonucu doğacak monopolleşme ve kartelleşmeyi önler.” hususunu anımsattı.
Küle, Anayasa’da devletin fiili yahut muahede sonucu doğacak monopolleşme ve kartelleşmeyi önleyeceğinin açıkça karara bağlandığına dikkati çekerek, “Her şeyden evvel kartel Anayasamıza nazaran hatadır.” dedi. Bu durumun Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’a nazaran de hukuka karşıt ve yasak olduğuna dikkati çeken Küle, kanunun gayesinin da mal ve hizmet piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu yahut kısıtlayıcı muahede, karar ve uygulamaları, piyasaya hakim olan teşebbüslerin bu hakimiyetlerini berbata kullanmalarını önlemek olduğunu lisana getirdi. Küle, kanunun Heyete da bu ihlallere son verilmesi için gerekli önlemleri alıp, bundan sorumlu olanlara idari para cezaları uygulama misyonunu verdiğini söyledi.
“Gerekçeli kararımızda tüm tespit ve kanıtlara yer vereceğiz”
Uygulanan cezaların bu kararlar doğrultusunda verildiğine işaret eden Küle, şöyle konuştu:
“Kararlarımız yargı kontrolüne açıktır ve taraflar şüphesiz yargı yoluna başvuracaklardır fakat bunun için öncelikle bizim gerekçeli kararımızın yayımlanması gerekiyor. Bu evrede vatandaşlarımızdan isteğim, toplumsal medya ve başka mecraların yanlış yönlendirmelerine prestij etmemeleridir. Bugünlerde basına yansıyan görüşlerin hepsi gerçeklere değil, varsayımlara dayanmaktadır. Gerekçeli kararlarımız internet sitemizde herkesin erişimine açık olarak yayımlanacaktır. Gerekçeli kararlarımızda tüm tespit ve delillerimize yer vereceğiz. Vatandaşlarımız günü geldiğinde kararı tüm şeffaflığıyla inceleyebilirler.”
“Tedarikçilere ait farklı soruşturma yürüyor”
Soruşturma kapsamında yalnızca tek bir tedarikçiye ceza kesilmesi ve ceza ölçülerinin yüksekliğine ait yorumları da kıymetlendiren Küle, şunları kaydetti:
“Soruşturmamız 30 teşebbüs hakkında yürütüldü ve karara bağlandı. Bu teşebbüsler ortasında yalnızca 5 market ve 1 tedarikçi firma hakkında somut kanıtlar elde ettik. Öteki teşebbüsler hakkında somut kanıtlar elde edilemediği için ceza uygulanmadı lakin bu kapsamda iki hususa açıklık getirmekte yarar var. Marketlere verilen cezada geçen evraklar yalnızca bir tedarikçiye yönelik dokümanlar değildi. An prestijiyle tekrar emsal bir ihlal cinsine yönelik bir aksiyon içinde bulunduğu kuşkusuyla 14 tedarikçi teşebbüsün taraf olduğu 26 Nisan 2021’de alınan kararla başlatılan soruşturma Kurumumuzca halihazırda yürütülmektedir. Soruşturma raporunun hazırlanma süreci devam etmektedir. Ceza ölçüsüne gelecek olursak bu mevzuda yürürlükte olan bir Ceza Yönetmeliği’miz var. Cezalarımızı gerçekleşen cirolar üzerinden bu yönetmeliğe nazaran belirliyoruz. Kartel ağır bir ihlaldir ve ceza oranları yüzde 2 ila yüzde 4 ortasında belirlenir. İhlalin mühleti bir yıldan fazla ise bu oran yarım kat, 5 yıldan fazla ise bir kat artırılır. İhlal konusu faaliyetlerin ciro içindeki hissesinin çok düşük olması da indirim sebebidir. Her şey tarzına uygun halde yapılmıştır. Yakın tarihte tıpkı pazarda, tıpkı cinste ihlalin tespit edildiği öbür kimi rekabet otoriteleri tarafından yüzde 3’ten yüzde 7’ye kadar para cezası uygulanmıştır.”
Lider Küle, tüketicilerin zincir marketlere karşı dava açabileceğine ait haberleri de “Tüketiciler tarafından zincir marketlere karşı tazminat davası açılması mümkündür fakat bu husus özel hukuk ispat vasıtaları ve adap kararları kapsamında isimli yargı mahkemelerinde ileri sürülmesi gereken bir konu olup, Rekabet Kurumunun bir dahli kelam konusu değildir.” dedi. (AA)