Türk Tabipleri Birliği, bugün Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde görüşülecek Sıhhat Bakanlığı bütçesine ait olarak, “Sağlık Bakanlığı bütçesinin amacı şirketlere, yandaşlara kaynak aktarmak değil, sağlıklı toplum olmalı” değerlendirmesini yaptı. TTB, bütçenin yine düzenlenmesi davetini yaptı.
TTB’den yapılan yazılı açıklamada, “Haziran 2018 genel seçimleri sonrasında uygulamaya giren partili cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile birlikte, cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanan bütçe tekliflerinin dördüncüsü, “2022 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifi”, 15 Ekim 2021 tarihinde TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Bütçe teklifinde gelir olarak, 1 trilyon 449 milyar TL gösterilmesine rağmen, sarfiyatların toplamı 1 trilyon 751 milyar TL. Cumhurbaşkanlığının bütçe teklifinde sarfiyatlar gelirden 302 milyar TL daha fazla. Öbür bir sözle, 2022 bütçe teklifinde açık, bütçe gelirinin %20’sinin üzerinde. Cumhurbaşkanlığı dördüncü keredir denk bütçe hazırlayamıyor. Yanlış anlaşılmasın, bütçe gelirleri hiçbir vakit masraflardan daha fazla olmuyor. Tam aksine sarfiyatlar her vakit gelirlerden daha fazla oluyor. Zira alınması gerekenlerden alınmıyor.” denildi.
Açıklamada şu sözlere yer verildi:
“Holdinglerden, şirketlerden alınmakta olan kurumlar vergisinin oranı 90’lı yıllarda %46 iken AKP hükümetleri periyodunda süratle azaltılarak, bugün için %22’ye çekilmiştir. Bunun bir sonucu olarak, cumhurbaşkanlığı 2022 bütçe gelirlerinin 1 trilyon 430 milyar TL’sini (%98.7) vergi gelirlerinden bunun da sırf 183,1 milyar TL’sini (%12.8) kurumlar vergisi olarak sağlamayı teklif etmektedir. Yanı sıra, gelir vergisi başta olmak üzere direkt vergilerle ve dolaylı vergilerle bütçe gelirlerinin yaklaşık %85’i direkt taban ücretlilerden, çalışanlardan, memurlardan, küçük esnaftan, köylüden, küçük çiftçiden vb. dar gelirlilerden, yoksulardan alınması planlanmaktadır. Öteki bir tabirle, cumhurbaşkanlığı 2022 bütçe gelirlerini çok kazanandan az, az kazanandan çok vergi alarak sağlamayı teklif etmektedir. Eşitsizlikleri, yoksulluğu daha da artıracak bu teklif kabul edilemez, adil değildir. Reddediyoruz. Bütçe gelirleri başta kârdan, ranttan, faizden olmak üzere gelirlerden sağlanmalı, KDV, ÖTV vb. dolaylı vergiler kaldırılmalıdır. Çok kazanandan çok, az kazanandan az vergi alınacak adil bir bütçe teklifi hazırlanmalıdır.
Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanmış olan 2022 yılı bütçe teklifi bir evvelki yılın bütçesine nazaran, TL bazında %30,1’lik bir artış içeriyor görünse de Merkez Bankası’nın 19 Kasım 2021 tarihli dolar kuruna nazaran %1,2’lik bir eksilme içermektedir. Şimdi teklif evresinde yaşanan bu eksiltme 2022 yılı içinde başta sabit gelirliler, işsizle, esnaf ve fakirler olmak üzere, geniş toplum bölümleri için değerli bir sorun kaynağı olacaktır. Cumhurbaşkanlığı 2021 yılı için 160 milyar 184 milyon 44 bin dolarlık bir bütçe önermiş olmasına rağmen, 2022 yılı için 158 milyar 27 milyon 44 bin dolarlık bir bütçe önermektedir. Son altı ay içinde Cumhurbaşkanı’nın çabucak her faiz açıklaması sonrası yeni tepelere ulaşan döviz kurundaki gelişmeler dikkate alındığında, azalma daha da belirginleşecektir. Bu durum, fakirleşmeyi ve kamu hizmetlerinde kısıtlanmaları daha da artıracaktır. Kabul etmiyoruz. Bütçe gelirleri kurumlar vergisinde sağlanacak artışla artırılmalıdır.
Merkezi İdare Bütçesi içinde Sıhhat Bakanlığı bütçesinin hissesi, yıllar içinde büyük bir değişiklik göstermemektedir. Son üç yılın merkezi idare bütçe teklifi incelendiğinde, genel bütçenin 2020 yılında %5,27’si, 2021 yılında %5,77’si ve 2022 yılında da %6,63’ü (116 milyar 37 milyon TL) Sıhhat Bakanlığı bütçesinin başlangıç ödeneği olarak teklif edilmiştir. Sıhhat Bakanlığı bütçesi başlangıç ödeneği, Türk Lirası (TL) bazında bir evvelki yıla nazaran 2020 yılında yaklaşık %22’lik, 2021 yılında yaklaşık %32’lik ve 2022 yılında da yaklaşık %50’lik artış içermektedir. Bununla birlikte, Sıhhat Bakanlığı’nın teknoloji ve sarf materyali masraflarının büyük bir kısmı ile kent hastanelerinden hizmet satın alma ve kira bedeli büsbütün dövize dayalı olduğundan, TL’de yaşanan kıymet kaybı (devalüasyon) dikkate alındığında, kelam konusu artışın öbür bir boyutu ortaya çıkmaktadır. Buna nazaran, 2022 yılında bir evvelki yıla nazaran artış %50 değil, şimdilik kaydı ile dolar bazında %13,6, avro bazında da %16,8’dir.
“Sağlık Bakanlığı bütçesi göçmenler ve mülteciler de dikkate alınarak artırılmalı”
Sıhhat Bakanlığı bütçesinin yurttaşların tümüne “eşit” olarak bölüştürüldüğü kabulüyle ve göçmenler ile mülteciler de bunun dışında tutulduğunda bile 2022 yılı boyunca kişi başına TL bazında 1.352,4 TL, dolar bazında 122,2 dolar ve avro bazında da sadece 108,0 avro ayrıldığı görülmektedir. Bakanlık bütçesinden çalışan sarfiyatı ve toplumsal güvenlik kurumlarına devlet pirimi masrafı çıkartıldığında, kalan 66 milyar 780 milyon 913 TL üzerinden kişi başına bir yıl için 778 TL’lik, 70 dolarlık ya da 62 avroluk bir sıhhat hizmeti sağlanacağının cumhurbaşkanlığı tarafından planlandığı ve teklif edilmekte olduğu ortaya çıkmaktadır. Yetmez. Sıhhat Bakanlığı bütçesi göçmenler ve mülteciler de dikkate alınarak artırılmalıdır. Sıhhat Bakanlığı 2022 yılı bütçesi, cumhurbaşkanlığı teklifinin üç katına çıkartılmalı, 350 milyar TL olmalıdır.
Cumhurbaşkanlığı tarafından TBMM’ye sunulan Sıhhat Bakanlığı 2022 Yılı Bütçe Teklifi programlar ve ekonomik sınıflandırma seviyesinde incelendiğinde, sıhhat hizmeti sunumu kapsamında iki ana programın varlığı görülmektedir. Bunlardan biri “Koruyucu Sağlık”, başkası “Tedavi Edici Sağlık” programıdır. Sıhhat Bakanlığı, 2022 yılı bütçesinde başlangıç ödeneğinin %33,4’ünün (38 milyar 728 milyon 653 bin TL) kollayıcı sıhhat programına, %64,2’sinin de (74 milyar 524 milyon 34 bin TL) tedavi edici sıhhat programına ayrıldığı görülmektedir.
“Sağlık Bakanlığı bütçesinde esirgeyici sıhhat programına ayrılan meblağ en az 5 katına çıkartılmalı”
Teklifte yer alan her iki ana program kapsamında, Sıhhat Bakanlığı tarafından istihdam edilen çalışanlar için yapılacak maaş/ücret sarfiyatı ile toplumsal güvenlik devlet primi sarfiyatı dışarıda tutulup hesaplama yapıldığında, Sıhhat Bakanlığı 2022 yılı başlangıç ödeneğinde direkt hami sıhhat programı için ayrılan meblağın 28 milyar 718 milyon 587 bin TL’ye, direkt tedavi edici sıhhat programı için de 37 milyar 74 milyon 615 bin TL harcanmasının planlandığı görülmektedir. Buna nazaran, cumhurbaşkanlığının Sıhhat Bakanlığı bütçe teklifinde göçmen ve mülteciler dışarıda tutulduğunda, esirgeyici sıhhat hizmetleri için 2022 yılı boyunca kişi başına sadece 334,70 TL, 30,25 dolar ya da 26,73 avro harcanma yapılmasının planlanmış olduğu ortaya çıkmaktadır. Dünya Sıhhat Örgütü tarafından da açıklandığı üzere, 2022 yılında COVID-19 pandemisiyle uğraşın ağırlaşarak devam etmesi öngörülmektedir. Neredeyse iki doz COVID-19 aşı bedeline denk gelen bu planlama toplumu önlenebilir bir hastalığa ve vefata mahkûm etmek demektir. Kabul edilemez. Sıhhat Bakanlığı bütçesinde hami sıhhat programına ayrılan meblağ en az 5 katına çıkartılmalıdır.
AKP hükümetleri ile birlikte, misal ekonomik kategorideki ülkelerde olduğu üzere, Türkiye’nin de işçi sınıflar, emekçiler, köylüler, kendi hesabına çalışanlar vb. için kara deliklerinden kıymetli birisi de “Kamu Özel Ortaklığı” kapsamında yürütülen hizmet sunumu, yatırım, bakım ve tamir vb. faaliyetler için şirketlerle yapılan mukaveleler oluşturmaktadır. Bilindiği üzere, ister kent hastanesi, ister köprü, ister hava alanı, isterse otoyol vb. için olsun kamu özel iştiraki kapsamında yapılan kontratların özü değişmemektedir. Gelinen evrede bütün açıklığı ile kanıtlandığı üzere, tümünde temel amacın, ülkenin kamusal kaynaklarının döviz bazında ulusötesi sermaye ile taşeronları yerli sermaye kümelerine aktarılmasıdır. Kelam konusu mukaveleler, kamuya ilişkin emlakın tahsisinden, inşaat için kredi verilmesine, gelmeyen hasta ve yolcu için ya da geçmeyen araç için şirketlere karşı döviz bazında borçlu olmayı kabul etmeye kadar bütünüyle toplumsal fayda aksisi olan birçok uygulamayı barındırmaktadır.
Sıhhat Bakanlığı bütçe teklifinde hala hizmet sunmakta olan kent hastanelerine, 2022 yılı prestijiyle, tedavi edici sıhhat programı kapsamında hizmet alımı için 7 milyar 473 milyon TL, yatırım kullanım (kira) bedeli ve zarurî hizmetler karşılığı olarak da 14 milyar 91 milyon 904 bin TL olmak üzere, toplam 21 milyar 564 milyon 904 bin TL ödenmesinin planlandığı görülmektedir. Kelam konusu bedel, Sıhhat Bakanlığı’nın tedavi edici sıhhat programına ayrılan toplam bedelin %28,9’unu, çalışan fiyatı ile toplumsal güvenlik kurumuna devlet pirimi sarfiyatının çıkartılması sonrasında kalan tedavi edici sıhhat programı toplam bedelinin ise %58,2’sini oluşturmaktadır. Kabul edilemez. Kent hastaneleri için yapılan ödemeler durdurulmalı, yapılmış olan sözlemeler hiçbir tazminat ödenmeden feshedilmeli, kent hastaneleri devlet hastaneleri olmalıdır.
“Şehir hastaneleri işletmecileri için ayrılan ödenek Sıhhat Bakanlığı’nın başka kurumlarına aktarılmalı”
Sıhhat Bakanlığı tarafından yayımlanmış olan “Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2019”daki en son datalara nazaran, Bakanlık, 895 adet yataklı tedavi kurumuyla hizmet sunmaktadır. Bunlardan 10’unu kent hastaneleri oluştururken, Bakanlık bünyesindeki Sıhhat Bilimleri Üniversitesi kapsamındaki Eğitim ve Araştırma Hastaneleri, Ağız ve Diş Sıhhati Hastaneleri ile vilayet ve ilçe Devlet Hastanelerinin toplam sayısı 885’dir. Sıhhat Bakanlığı 2022 yılı bütçe teklifinde yer alan tedavi edici sıhhat programı için ayrılmış bütçe kapsamında kelam konusu 895 hastanenin masraflarının karşılanması hedeflenmektedir. Tedavi edici sıhhat programı bütçesinden kent hastaneleri için şirketlere yapılacak ödemeler ile çalışanlar için yapılacak maaş/ücret masrafı ve toplumsal güvenlik devlet primi masrafı çıkartıldığında arta kalan 15 milyar 509 milyon 711 bin TL ile 885 hastanede tedavi edici sıhhat hizmetlerinin sunulması planlanmaktadır. Cumhurbaşkanlığının tedavi edici sıhhat hizmetleri bütçe teklifi Sıhhat Bakanlığı kurumları ortasında değerli ayrımlar yaratmaktadır. Kabul edilemez. Kent hastaneleri işletmecileri için ayrılan ödenek Sıhhat Bakanlığı’nın öteki kurumlarına aktarılmalıdır.
“Sağlık Bakanlığı bütçesinin gayesi şirketlere, yandaşlara kaynak aktarmak değil, sağlıklı toplum olmalı”
Bunların yanı sıra, bilindiği üzere Türkiye’de emek gücünü satarak yaşamak zorunda olanların tümü üzere tabipler ve sıhhat işçileri de AKP hükümetleri periyodunda daha da fakirleşmiş ve geçinemez hale gelmiştir. Bütçe teklifinde tabiplerin maaş ve emekli aylığına tesir edecek 7200 ek göstergenin uygulanması ve özel hizmet tazminat oranlarının yükseltilmesiyle maaşlarda en az %150 oranında artış yapmaya imkan verecek düzenleme yapılmalıdır. Aylık gelirde performans fiyatının hissesi %10-15’i geçmemelidir.
Sıhhat Bakanlığı bütçesinin gayesi şirketlere, yandaşlara kaynak aktarmak değil, sağlıklı toplum olmalıdır.”
TIKLAYIN | Sıhhat çalışanının özlük haklarına ait düzenleme bugün görüşülecek