Türkiye Müteahhitler Birliği’nin (TMB), Ekim 2021 İnşaat Dalı Tahlili Raporu’nu yayınladı. Raporda, sürdürülebilir büyüme için artan girdi maliyetlerinin yarattığı baskının ve vergi yükünün azaltılmasına gereksinim duyulduğu belirtildi.
TMB’nin “Sert Geçecek Kışa Gerçek” başlıklı Ekim 2021 İnşaat Bölümü Tahlili Raporu’nda şu tespitler yer aldı:
“Vergi yükünün azaltılmasına muhtaçlık var”
“İnşaat dalı, yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgını kaynaklı düşük baz tesirine karşın 2021 yılının birinci iki çeyreğinde yıllık bazda sırasıyla yüzde 3,3 ile yüzde 3,1’lik sonlu büyüme kaydetti. Sürdürülebilir büyüme için inşaat yatırımlarının hızlanmasına ve yatırımlara kâfi ödenek sağlanmasına, kesim üzerinde geçen devirde öngörülemez seviyede artan girdi maliyetlerinin yarattığı baskının ve vergi yükünün azaltılmasına muhtaçlık duyulmaktadır.
“Ertelenen yatırımlar tekrar gündemde”
Bu yılın birinci iki çeyreğinde Türkiye’de toplam yatırımlar, sırasıyla yüzde 12,4 ve yüzde 20,3 arttı. İnşaat yatırımları, yılın birinci çeyreğinde yüzde 3,4 geriledi, ikinci çeyrek devirde de yalnızca yüzde 12,2 arttı. Sürat kazanan aşılama çalışmaları sonucunda iktisatta kısıtlamaların kalkmaya başlamasıyla ertelenmiş yatırımlar da tekrar gündeme alınmaya başladı.
“Fiyat artışları işleri sürdürülemez hale getirdi”
Salgın ortamında emtia fiyatlarındaki yükseliş ile girdi maliyetleri dünya genelinde arttı. İç ekonomik gelişmeler paralelinde döviz kurlarında yaşanan artıştan kaynaklı olarak da Türk inşaat bölümü için sorun ağırlaştı. Altyapı ve üstyapı inşaatlarında kullanılan çelik, çimento, bakır, cam, alüminyum, PVC, tesisat ve elektrik gereçleri üzere eserlerin fiyatlarında yaşanan yüksek artışlar, yurt içinde müteahhitlik kısmını işlerini sürdüremez hale getirmiştir. TMB’nin bu mevzudaki görüşü, eser fiyatlarının hür rekabet kuralları, piyasa kuralları çerçevesinde oluşması gerektiği, buna bağlı olarak da kamu projelerinde patron kamu kurumları tarafından yüklenici firmalara ek fiyat farkı ödenmesi ve kuralsız tasfiye ve evre hakkı tanınması gereksinimi bulunduğudur. Bu doğrultuda, TMB tarafından hazırlanan bir düzenleme taslağı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Kamu İhale Kurumu’na sunulmuş olup, düzenlemenin acilen hayata geçirilmesi için teşebbüsler sürdürülmektedir.
“Petrol fiyatları kesimin yurt dışı faaliyetlerini etkileyecek”
Ticaret Bakanlığı’nın son bilgilerine nazaran; Türk müteahhitlerin yurt dışında yılın 9 ayında üstlendiği 167 yeni projenin toplam meblağı 17,7 milyar dolar oldu. Böylelikle yıl sonu için ortaya konan 20 milyar dolarlık amaca ulaşılması beklenmekte, orta vadede bu meblağın 50 milyar dolar düzeyine çekilmesi amaçlanmaktadır. Petrol fiyatlarının seyrinin, kesimin yurt dışı faaliyetlerini etkileyeceği öngörülmekte. Son iki yılın en yüksek düzeylerinde olan petrol fiyatları, petrol üreticisi ve ihracatçısı bölge ülkelerinde güçlü olan Türk müteahhitleri için yeni yatırımlar için potansiyel yaratabilecek.
“Covid-19 mutasyonları projeleri etkiliyor”
Covid-19 salgını ve ortaya çıkan mutasyonlar, projelerde belirsizliğe neden oluyor. Gelişmiş ülke merkez bankalarının faiz siyasetlerinde atacağı sıkılaşma adımları, proje finansmanı etkileyecek.
“Gelir vergisi muafiyeti değerlendirilmeli”
Bilhassa yurt dışında istihdam edilen iş gücüne yönelik gelir vergisi muafiyeti talebi acilen karşılanmalı.
“1.5 milyonluk stok var”
Kamu-özel kesim iş birliğiyle müteahhitlik firmalarını mali, teknik ve performansa dayalı objektif kriterler ve standartlar çerçevesinde sınıflandıracak bir ‘Akreditasyon Sistemi’ önerilmektedir. Yurt içinde ise bir müddettir finansman ve nakit akışı kasveti içinde kalan kesimde borçluluk oranları yüksek seyretmektedir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun datalarına nazaran; ağustos prestijiyle inşaat dalında kullanılan nakdi kredi toplamı 341,9 milyar lira olup, birebir devirde takipteki kredi oranı yüzde 8,5 olarak kaydedilmiştir. Konut kredisi faizlerinin yüksek seviyelerde seyretmesinin tesiriyle toplam satışlar içinde ipotekli satışlardaki gerileme bilhassa öne çıkmaktadır. İpotekli satışlardaki gerilemede konut kredisi faiz oranı etkiliyken bu bahiste ‘psikolojik sınır’ olan yüzde 1 düzeyi çoktan aşılmıştır. Konut alanında yeni inşaatların tamamlanarak kullanıma sunulmasına rağmen stok büyüme suratında bir ölçü yavaşlama izlenmiştir. Türkiye’de şu an yaklaşık 1,5 milyonluk konut stoku bulunduğu hesaplanmaktadır. Fakat faiz oranlarındaki artışla değişen piyasa kaidelerinde yapı ruhsatındaki artış yarı yarıya sürat kesmiş, alınan ruhsatlara karşın kesimde tekrar proje arzında temkinli yaklaşım sürmüştür.” (ANKA)