Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) uzunca bir ortadan sonra birinci yüz yüze toplantısını, derneğin 50. kuruluş yılı projesi olarak hazırlanan ve Türkiye’nin geleceğinin inşası için bir yol haritası önerisi içeren “Geleceği İnşa” başlıklı raporu tanıtmak için yaptı.
Gerek raporda gerekse TÜSİAD Lideri Simone Kaslowski ile Yüksek İstişare Kurulu Lideri Tuncay Özilhan’ın konuşmalarında iktidara tenkitler yöneltileceği duyulmuştu; T24 müellifi Murat Sabuncu bu bahiste kıymetli bir yazmıştı yazmıştı. Hem bu yazının uyandırdığı merak hem de uzun vakittir fiziki bir toplantıya katılmamış olmanın gücüyle Hilton Bomonti’de düzenlenen toplantıya gittim.
İşdünyasının birçok tanınmış siması salondaydı. Koç Holding İdare Konseyi Lideri Ömer Koç, Arzuhan Doğan Yalçındağ, Cem Boyner, Ümit Boyner, Ömer Aras, Leyla Alaton benim dikkatimi çeken isimler arasındaydı…
Evvel genel izlenim: TÜSİAD Yüksek İstişare Kurulu Lideri Tuncay Özilhan ve bilhassa de Lider Simone Kaslowski’nin konuşmalarında muhalefetin dozu nitekim dikkat cazibeli düzeydeydi. Laiklik, Merkez Bankası’na bağımsızlık, hukuk talebi.. İktisada istikrarsızlık, kurumsuzlaşma eleştirisi.. “Ucuz emekle bir yere gidemeyiz” vurgusu…
Özilhan’ın konuşmasında iktidarın iktisat performansına tenkitler içeren şu cümleler dikkatimi çekti:
“Cari açık ve bütçe açığına maharet açığı, bilgi açığı, liyakatlı takım açığı ve yönetişim açığı da ekleniyor. Düşen yalnızca TL’nin pahası değil, su rezervlerimiz, birbirimize itimadımız, ihracatımızda yüksek teknolojili eserlerin hissesi, memnunluk ve huzurumuz da geriliyor.”
Ancak daha enteresan ve değerli olan laiklik ve demokrasi vurgusuydu:
“Gelişmiş, adil, saygın ve çevreci bir Türkiye inşa etmemizi sağlayacak kurumlar ortasında bilhassa laikliğe ve demokrasiye vurgu yapmak istiyorum.
Nasıl ki çağdaş dünyanın ortaya çıkmasında, sanayi ihtilalinin şartlarının hazırlanmasında demokrasi asilzadelerin ayrıcalıklarına son vermişse, laiklik de ruhban sınıfının toplum üzerindeki kıskacını ortadan kaldırmış, özgürlük ve eşitliğin önünü açmıştır. Türkiye’nin de çağdaşlaşma sürecinde laiklik adeta ülkenin ve demokrasinin çimentosu olmuştur. 100 yıl evvel cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk ve arkadaşlarının çağdaş dünyanın üyesi olmak doğrultusunda atmış oldukları geri dönülemez kararlı adımda en değerli unsur laikliktir. 100 yıl boyunca ayakta dimdik durmamızı sağlayan bu unsur önümüzdeki 100 yıl içinde de hasretlerimizi gerçekleştirmemizin en büyük teminatı olacaktır.
Bu çerçevede çalışmanın kurumlar başlığı altında yer verilen şu üç öneriyi çok önemsiyorum.
1. Hukukun üstünlüğü ve yargı bağımsızlığının sağlanması çerçevesinde devletin tüm süreçlerinde hukukla bağlı olması ve aktif hak arama özgürlüğünün teminat altında olması
2. Çoğulcu ve iştirakçi demokrasinin güçlendirilmesi; bütün vatandaşlar için tüm hak ve özgürlük alanlarının Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi standartlarında geliştirilmesi, siyasette ötekileştirme, ayrımcılık ve nefret telaffuzları ile çaba edilmesi,
3. Kuvvetler ayrılığını güçlendirmek için istikrar ve denetleme düzenekleriyle yargısal kontrolün güçlendirilmesi, şeffaf, hesap verebilir, daha az merkeziyetçi ve aktif bir kamu idaresi anlayışının yerleşik hale getirilmesi
Bu adımları atabilmek, geleceği daima bir arada inşa edebilmenin temelini oluşturacaktır.”
Özne yoktu
Özilhan’ın cümleleri demokrasi ve laiklikten yana çok güçlü vurgular içeriyordu. Lakin hâlâ özne yok. Türkiye’nin bir laiklik ve demokrasi sorunu olduğu açık. Zati Özilhan durup dururken bu mevzuya vurgu yapmak istemiş olamaz. Pekala lakin laiklik ve demokrasi meselesinin kaynağı ne, sorumluları kimler? Cevap yok. Tahminen de “Buna da şükür” demek gerekiyor…
Kaslowski’den eleştiriler…
TÜSİAD Lideri Simone Kaslowski’nin konuşması ise daha köşeliydi. Laiklik için şöyle dedi: “Laiklik din ve vicdan özgürlüğünün garantisidir. Laiklik prensibini özümsememiş bir toplumda eşit vatandaşlık kavramının ve şuurunun yerleşmesi çok zordur. Hatta imkansızdır. Vatandaşlık şuurunun olmadığı yerde ise çağdaş ve demokratik bir toplumu kurmak, korumak güçleşir.”
Kaslowski kişi başına gelirdeki gerilemeye dikkat çekti:
“Kişi başına gelirimiz 2007 düzeyinin dahi altına düştü. Çalışabilen nüfusumuzun iş gücüne iştirak oranı fakat %50-55 civarında takılı kalıyor. Bugün işgücü piyasasında, en geniş tarifli işsizlik oranımız % 22 üzere epeyce yüksek bir düzeyde, Dünya Adalet Projesi hukukun üstünlüğü endeksinde 139 ülke içinde 117. Sıradayız. Bu tabloya baktığımızda bizim yeni bir Kalkınma anlayışına duyduğumuz muhtaçlık çok açıktır.”
Gençlerin yurtdışına göçünün ardında özgürlük eksikliği olduğunu belirtti:
“En maharetli, eğitimli, yetenekli, hayalleri olan gençlerimiz, gözbebeklerimiz istikbali öbür ülkelerde arıyor. Ülkemiz 1960’lardan beri göç veriyor. Fakat bugünkü göç yeni ve daha evvel benzerini görmediğimiz, bizi kemiren bir göç.
Genç işsizliği, özgürlük alanlarının daralması, hoş bir hayat kurabilme imkanlarının azalması da bu yeni kuşak göçün hızlanmasına yol açıyor. Tabiplerimiz, yazılımcılarımız, girişimcilerimiz, yaratıcı beyinlerimiz, geleceklerini öteki yerlerde kurmak üzere ülkemizi terkediyor.
Bu durumu durduramaz ve bilakis çeviremezsek ülkemiz insan kaynağı açısından da çoraklaşacak. Yeni bir anlayışla geleceğimizi inşa etmek, bizi bu olumsuz girdaptan da çıkartacaktır.”
Kaslowski’nin konuşmasının da özgürlük, hukuk vurgusu açısından çok bedelli olduğunu ve ancak onun da Özilhan’ın konuşmasındaki özne eksikliğinden muzdarip olduğunu söyleyebiliriz.
Ömer Koç notlar alarak dinledi
Özilhan ve Kaslowski’nin konuşmalarından sonra kelam “Geleceği İnşa” başlıklı raporu hazırlayan bilim insanı Daron Acemoğlu’ndaydı.
Daron Acemoğlu TÜSİAD toplantısındaki konuşmasında 2006’ya kadar olan periyodu övüp AKP’nin son 15 yılını, bilhassa son 5 yılı ağır denebilecek biçimde eleştirdi. “Geleceği İnşa” raporunu başlı başına farklı bir yazının konusu yapmak gerekiyor…
Tuncay Özilhan’ın TÜSİAD Yüksek İstişare Kurulu açılış konuşmasının tam metni
Simone Kaslowski’nin TÜSİAD Yüksek İstişare Kurulu açılış konuşmasının tam metni
