Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, tavuk eti fiyatlarının marketlerde arttığını lakin bu artışın üreticiye yansımadığını belirterek, “Üreticinin tavuk başına alacağı fiyat sürdürülebilir düzeye getirilmelidir. Mukavelede belirlenen üretici fiyatları, şeffaf bir biçimde üreticiye sürdürülebilir bir gelir sağlayacak, performansa dayalı belirli bir metodolojiye bağlı olarak belirlenmelidir.” tabirlerini kullandı.
Bayraktar, yazılı açıklamasında, kanatlı dalına ait son gelişmeleri kıymetlendirdi.
Kanatlı dalında, 412 damızlık ve kuluçkahane, 7 bin 807 ticari etlik, 2 bin 837 ticari yumurtacı olmak üzere toplam 10 bin 992 işletme ve 20 bin 222 kümeste üretim yapıldığı bilgisini veren Bayraktar, dalda yaklaşık 500 bin kişinin (üretici, çiftçi, esnaf, ilaç, yem, yan sanayi, nakliye, pazarlama dahil) istihdam edildiğini, 2 milyon kişinin bu daldan geçimini sağladığını bildirdi.
Bayraktar, bölümün yıllık cirosunun 5,5 milyar lira civarında olduğunu, 2020 yılı kanatlı eti ve eserleri ihracatının ise 511 milyon dolar civarında seyrettiğini aktararak, “Broiler üretiminde bir tarafta sayıları 18 civarında olan entegre firmalar öteki tarafta ise o entegre firmalara fason üretim gerçekleştiren sayıları 14 bin civarındaki irili ufaklı yetiştirici işletmeler yer almaktadır. Yani bir taraf işin üretim ayağını oluştururken başka taraf tedarik, kesim, pazarlama ve finans ayağını oluşturmaktadır. Son 1,5-2 yılda gerek Irak pazarında yaşanan problemler gerekse pandemiye bağlı talep daralması bölümü badireye soktu.” sözlerini kullandı.
Son günlerde salgında olağanlaşmanın sağlanması, yaz ayıyla birlikte mangal döneminin açılması ve turizmde hareketlenmenin marketlerde tavuk eti eserlerinin fiyatlarında artışa neden olduğuna dikkati çeken Bayraktar, buna karşın üreticilerin istedikleri gelirleri elde edemediklerini vurguladı.
Bayraktar, üretim maliyetlerinin arttığını, üreticilerin sahip oldukları kümeslerle tesislerin her geçen gün eskidiğini, varlıklarının değersizleştiğini belirterek, şunları kaydetti:
“Örneğin 5 milyon liralık yatırımla kurulan bir kümes en az 10 yılda kendini amorti etmesi gerekirken elde edilen gelire nazaran bu 25 yıla kadar yükselmiştir. Birçok kümes yüksek maliyet ve sürdürülemez gelir nedeniyle borçlarını ödeyememiş, işletmesini kapatmış yahut borç karşılığı bankaya vermek zorunda kalmıştır. Ayakta kalmaya çalışan işletmeler ise bu formda daha fazla devam edemeyeceklerini söylemektedir. Bu durum kesime yeni işletmelerin girmesini de engellemektedir. Birçok teşebbüsçü dalda karlılık olmadığı için yatırım yapmaktan vazgeçmişlerdir.“
“Fiyatlar üretici lehine revize edilmeli”
Üretime ait problemlerin giderilmemesi durumunda tüketicinin makul fiyatlarla tavuk eti almasının gün geçtikçe zorlaşacağını vurgulayan Bayraktar, Türkiye İstatistik Kurumunun temmuz ayı bilgilerinin de tavuk eti üretiminde yaşanan problemleri teyit ettiğini bildirdi. Bayraktar, kanatlı eti üretiminin temmuzda geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 7,1 azaldığını, ocak-temmuz periyodundaki azalmanın yüzde 2,2 olarak gerçekleştiğini söz etti.
Sıkıntıların bu türlü devam etmesi durumunda hem üretim hem tüketim hem de ihracat ayağında önemli sıkıntılar yaşanabileceğine dikkati çeken Bayraktar, üreticilerin beklentilerini şöyle aktardı:
“Üreticinin tavuk başına alacağı fiyat sürdürülebilir düzeye getirilmelidir. Ocak ayı beklenmeden fiyatlar hemen üretici lehine revize edilmelidir. Mukavelede belirlenen üretici fiyatları, şeffaf bir halde üreticiye sürdürülebilir bir gelir sağlayacak, performansa dayalı belirli bir metodolojiye bağlı olarak belirlenmelidir. Bu mevzuda paydaşlarca oluşturulacak kurulca bir çalışma yapılmalıdır. Üretici örgütleri faal hale getirilmeli, daha fazla üreticinin örgüte üye olması için teşvik edici siyasetler hayata geçirilmelidir. Son günlerde yaşanan nitelikli eleman ezasına tahlil bulunmalıdır. Bölüm masaya yatırılmalı, üretim, pazarlama, dış ticaret olmak üzere kısa, orta ve uzun vadeli atılacak adımlar belirlenmeli, bu adımlar titizlikle takip edilmelidir.” (AA)