Ukrayna’nın işgali ve savaş, Rusya iktisadını ne kadar etkiledi?

Savaşta planlar gerçekleştirilemeyince işler süratlice denetimden çıkabilir.

24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgal buyruğu verirken Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in başında ne olduğunu bilmek imkansız olsa da birden fazla uzman, Putin’in birkaç gün içinde zafere ulaşacağını sandığını düşünüyor.

Ortadan geçen bir ayda çatışma bir yıpratma savaşına dönüştü. Amerikan fikir kuruluşu Atlantic Council için bir makale yazan askeri analistler Benjamin Johnson, Tyson Wetzel ve J.B. Barranco, Rusya’nın Ukrayna direnişini ezmek için acımasız taktikler uyguladığını söylüyor:

“Rusya’nın bu yıpratma savaşında Ukrayna’nın kaynaklara erişimini kesmeyi, Karadeniz’le irtibatını koparmayı ve Ukraynalı çiftçilerin ekinlerini toplayamaması sonucunda kıtlığa yol açmayı planladığını düşünüyoruz.”

Ama uzun bir savaşın Rusya için maliyeti de fazla olur. Temel soru, bunun ne kadar yüksek olacağı.

‘Maliyetli iş’

Uzmanlar çok sayıda Rus askeri aracının Ukrayna’da bozulmasının, Moskova’nın karşılaştığı lojistik meselelerin göstergesi olduğunu düşünüyor

İngiltere merkezli niyet kuruluşu Royal United Services Institute’ta Avrupa güvenliği araştırmacısı olarak çalışan Ed Arnold, “Askeri operasyonları sürdürmek maliyetli bir iştir, bilhassa de birlikler ana üslerinden uzakta olduğunda” diyor ve ekliyor:

“Büyük ölçüde mühimmat depolamak, araçlara yakıt ve askerlere besin sevkiyatı yapmak gerekir.”

Rusya’nın savaşta lojistik sorunlar yaşadığının birden fazla göstergesi var. Bunlardan en göze çarpanı, bozuldukları için tarlalarda terk edilen Rus askeri araçları.

Arnold, “Muhtemelen bu operasyonun birkaç gün süreceğini düşünüyorlardı ve bu yüzden gereğince hazır değillerdi” diyor.

Kiev’e yönelen Rus konvoyu yol boyunca meselelerle karşılaşmıştı

Akademisyen ve ABD Donanması’ndan emekli amiral James Stavridis Rusya’nın maddi kaynaklarının azalmaya, savaşın maliyetinin de artmaya devam ettiğini söylüyor.

Rusya yaklaşık 600 milyar dolarla dünyanın en büyük döviz rezervlerinden birine sahip olsa da, bunun büyük bir kısmı Batı ülkelerindeki banka hesaplarında ve yaptırımlar nedeniyle Moskova bunlara erişemiyor.

Savaşın Rusya’ya maliyeti ne kadar?

Ukrayna hükümetine danışmanlık yapan Center for Economic Recovery isimli bir küme ekonomiste nazaran işgalin birinci 23 gününün Rusya’ya direkt askeri maliyeti 19,9 milyar dolar oldu.

Kremlin’in 9 milyar dolarlık askeri ekipmanı imha edildi.

Bunlara bir de seyir füzelerinin maliyetini ve ölen beşerler nedeniyle önümüzdeki 40 yıl boyunca iktisatta yaşanacak potansiyel azalışı da eklemek lazım.

Ukrayna 19 Mart’ta 14 bin 400’den fazla Rus askerinin öldürüldüğünü açıklamıştı.

Tahliye masrafları, yaralıların tedavisi, mühimmat ve yakıt harcamaları, askerlerin beslenmesi ve yedek kesimler da toplam maliyete eklenebilecek öteki harcama kalemleri.

Bu iddiası maliyetleri teyit etmek mümkün değil. BBC’ye bilgi veren uzmanlar, belirsizliklerin büyüklüğü nedeniyle ihtiyatlı olsa da savaşın Rusya’ya maliyetinin çok büyük olduğunu düşünüyor.

Yaptırımların akabinde Rus rublesi bedel kaybetti, enflasyonda büyük bir artış yaşandı

Bu Batı’nın yaptırımlarının ne kadar tesirli olacağına bağlı.

Avrupa ülkelerinin Rus gazını almayı bırakıp bırakamayacağı da bir başka değerli faktör.

Avrupa Birliği’nin doğal gaz ithalatının yüzde 40’a yakını Rusya tarafından sağlandığı için bu çok güç bir iş.

Birkaç Rus bankasının SWIFT ödeme sisteminden dışlanmasının akabinde öbür Rus bankaları da misal bir yaptırıma tabi tutulursa işler değişebilir. Putin sattığı gaz karşılığında döviz alamayabilir.

Son olarak Rusya’nın bütün bunlara ne kadar dayanabileceği müttefiklerine de bağlı. Bilhassa de bir adedine.

Çin faktörü

Çin savaşa dair kaygılarını belirtse de savaş tabiri yerine “askeri operasyon” demeyi tercih etti

Uzmanlar Çin’in çatışmayı etkileyebileceği konusunda hemfikir olsa da Pekin’in niyeti konusunda fikir ayrılıkları var.

Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Le Yunçeng 19 Mart’taki konuşmasında Batı’nın uyguladığı yaptırımların “ölçüyü aştığını” söyledi, tek taraflı yaptırımların Rus vatandaşlarının yabancı varlıklara erişimini “yok yere” kısıtladığını belirtti:

“Tarih bizlere gösteriyor ki yaptırımlar sorun çözemez. Yaptırımlar yalnızca sıradan insanlara, ekonomik ve finansal sisteme ziyan verir. Global ekonomiyi kötüleştirir.”

Çin Dışişleri Batı yaptırımlarını eleştirdi

Lancaster Üniversitesi’nden Renaud Foucart, Çin’in Rusya için hayati değere sahip olduğunu düşünüyor. Bilhassa de Rusya’nın karşılaştığı zorlukların büyüklüğü düşünülünce…

Foucart “Yaptırımlar devam ederse Rusya, Çin ve Belarus dışındaki tüm ana ticaret ortaklarından yoksun kalacak” diyor.

İspanya’daki IE Business School’dan profesör Maxim Mironov, bunun büyük bir bağımlılık bağlantısı olduğunu söylüyor:

“Çin Rusya’dan çok ucuza hammadde alacak, Rusya’nın gereksinim duyduğu eserleri ise çok değerliye satacak.

“Çin Rusya’ya koloni muamelesi yapacak. Bu savaşın tek kazananı Pekin olacak.”

Moskova yaptırımlara karşın izole edilemeyeceğini düşünüyor

Moskova Batı’nın yaptırımlarının Rusya üzere büyük bir ülkeyi izole edemeyeceğini belirtiyor.

Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov 5 Mart’taki konuşmasında “Dünya Avrupa ve ABD’nin bir ülkeyi izole edebilmesi için çok büyük. Bilhassa de Rusya üzere büyük bir ülkeyi…” demişti.

Lakin Rus rublesi büyük paha kaybetti. Moskova Borsası neredeyse büsbütün kapalı tutuldu. Enflasyon yükseldi ve faizler iki katına çıktı.

400’den fazla yabancı şirket ülkeyi terk etti.

Birtakım iddialara nazaran Rus iktisadı yüzde 7 ile 15 ortasında küçülebilir.

Rus hükümetinin borçlarını ödeyemeyerek temerrüde düşeceğinden tasa edenler de var.

Mironov, “Rusya’da sanayinin çarkları durmak üzere” dedi.

Yaptırımlar Rusya’da Putin’in kamuoyu dayanağını azaltabilir mi?

Foucart önümüzdeki haftalarda savaşın maliyetinin Putin’in karşılayabileceğinden çok olup olmayacağını belirleyecek iki faktör olduğunu söylüyor.

Bunlardan birincisi Rus ordusu ve savunma endüstrisinin Batı’dan teknoloji ithalatı yapamadan devam edebilme kapasitesi.

İkincisi ise yaptırımların yarattığı tesirin Rusya kamuoyunda Putin’e dayanağı ne kadar azaltacağı.