İnsanıyla, doğasıyla, tarihiyle ülkemizin en güzel illerinden biri olan Kars'a özgü bazı yemekleri sizler için derledik. Şimdiden afiyet olsun!
1. Kars'ın kazının tadına bakmayan bin pişman oluyor!
Kaz Eti Tarifi
Temizlenmiş Kars kazını yıkayın. Ilık suyun içine koyup tuzunun gitmesi için ılık suda 50 dk kadar bekletin. Kazı derin bir tencereye alın ve üzerine iki üç parmak çıkacak kadar su ekleyin, kapağını kapatın ve ocağın altını açın. Suyun üzerine çıkan köpükleri alın (çıkan yağı hariç). Kaynamaya başladıktan sonra ocağın altını kısın. Kontrollü bir şekilde pişirin. Pişen kazı tencereden alın180 derecelik fanlı fırında 10-15 dakika pişirin. Kaz suyu ve yağıyla yapılmış köy bulgurunun üzerine didiklediğiniz veya tüm şekildeki kaz etlerini koyun. Yufkaları kazı pişirdiğiniz suya batırıp çıkarın ve etlerin etrafına dizin.
2. Ağız sulandırıcı
Piti Tarifi
Malzemeler:
-
1 kg kemikli kuzu eti
-
1 su bardağı nohut
-
5 bardak su
-
2 baş kuru soğan
-
2 adet patates
-
2 çorba kaşığı zerdeçal
-
1 tatlı kaşığı tuz
-
2 adet domates
-
4 adet sivri biber
-
Lavaş ekmeği
Tarif:
Nohudu akşamdan ıslatın. Ertesi gün ıslatma suyunu dökün ve yeni su koyarak haşlayın. Haşlanmış nohudun kabuklarını sıcakken bir bezin arasına koyarak ovalayın ve nohudu ayrılan kabuklardan temizleyin. Eti yıkayın, iri parçalara ayırın. Eti 5 bardak su ve tuz ekleyip bir saat pişirin. Etin içine nohut, doğranmış soğan ve patates ekleyin. İndirmeye yakın zerdeçal ilave edin. Pitiyi çukur bir kabın içine koyun. İçine biber ve domates doğrayarak fırında 200 derecede domatesler gevşeyene kadar pişirin. Servis tabaklarına bolca lavaş ekmeği doğrayın. Yemeğin suyundan ekmeğin üzerine dökün. Etli ve nohutlu kısmını koyarak servis yapın.
3. Kars'ın soğuklara meydan okuyan tatlısı:
4. Böreklerin en şanlısı!
Kars Böreği Tarifi
Malzemeler:
-
250 gr. un
-
150 gr. tereyağı
-
Yarım litre süt
-
250 gr eski kaşar
-
5 yumurta
-
Tuz
Tarif:
250 gr unu bir kaba koyun. 5 yumurta kırıp yumurta teli ile iyice karıştırdıktan sonra yarım litre süt ve 75 gr tereyağı ve tuzu ilave edin. Biraz daha karıştırın. Kalan tereyağını bir kapta eritin, fırçayla bir tavaya sürün. Tava ateşte ısınınca bulamaçtan yarım kepçe dökün, bulamaç bitene kadar arkalı önlü pişirin. Rendelenmiş eski kaşarı biraz sütle yumuşatıp içine maydanoz atın. Yağlanmış fırın tepsisine pişen hamurdan koyun, üzerine biraz peynirli harçtan koyun ve üzerini tekrar hamurla kapatın, hamur bitene kadar aynı işlemi yapın. Önceden ısıtılmış 190 derece fırında 15 dakika kadar pişirin. Dilimleyerek servis edin.
5. Çatal falan değil kaşıkla dalmalık lezzet!
Hangel (Hıngel) Tarifi
Malzemeler:
-
300 gr kıyma
-
1 kg un
-
3 bardak su
-
Tuz
-
2 yumurta
Sos Malzemeleri:
-
1 soğan
-
200 gr tereyağı
-
1 yemek kaşığı salça
-
1 kilo yoğurt
-
2 diş sarımsak
Tarif:
Bir karıştırma kabına unu alıp ortasını açıyoruz ayrı bir kasede çırptığımız yumurtayı unun ortasına koyup tuzu serpiyoruz ve azar azar ılık su da ekleyerek yoğurmaya başlıyoruz. Hamurumuz kıvama geldiğinde 4 bezeye ayırıp üzerine bez sererek biraz dinlendiriyoruz.
Sos Tarifi:
Bir tavada tereyağını eritip uzun ince doğradığımız soğanları ekleyerek kavuruyoruz. Soğanlar kavrulunca kıymayı da ekleyip kavurmaya devam ediyoruz. En son salçayı da ekleyip kavurduktan sonra sosumuz hazır oluyor.
Düz bir zemine biraz un serpip bezeleri merdane yardımıyla açıyoruz. Kare şeklinde kesip geniş bir tenceredeki kaynar suya atıyoruz. Tuz ve yağ da ekleyip pişmesini bekliyoruz.
Yoğurda ezdiğimiz sarımsakları ekleyerek karıştırıyoruz. Tabağımıza kevgir yardımıyla hamurdan yoğurttan ve sostan döküp afiyetle yiyoruz. Sumak veya pul biber ekebilirsiniz.
6. Kars ketesi olmazsa olmaz!
Kars Ketesi Tarifi
Malzemeler:
-
2 şu bardağı ılık süt
-
1 şu bardağı ılık su
-
1 su bardağı sıvı yağ
-
2 yumurta (sarısını üstüne sürmek için ayırıyoruz)
-
3 yemek kaşığı şeker
-
1 yemek kaşığı tuz
-
3 yemek kaşığı kuru maya
-
Alabildiğince un (yumuşacık bir hamur olacak)
-
Arasına durmak için tereyağ yada margarin kısmen eritilmiş
İç Harcı İçin
-
1 çay bardağı sıvı yağ çok az katı yağ ile karıştırılabilir
-
1 buçuk şu bardağı un
-
1 çay kaşığı tuz
Tarif:
Geniş bir kabın içine sıvı malzemeler koyulur, şeker, tuz, maya ve yumurta akı ilave edilerek karıştırılır.
Daha sonra kontrollü bir şekilde un ilave edilir. Yapışkan kıvamlı yumuşak bir hamur elde edilir. Hamur 15 dk dinlenmeye bırakılır.
Hamur dinlenirken iç harcı hazırlanır.
Tavaya sıvı yağ, un ve tuz ilave edilir kısık ateşte sürekli karıştırarak unun rengi değişene kadar kavrulur. Dinlenen hamuru 4 eşit bezeye ayırıp her bir bezeyi açıyoruz ve arasına tereyağ sürüyoruz dıştan içe katlayarak rulo yapıyoruz. Hazırladığımız hamurları yarım saat kadar dinlendiriyoruz dinlendikten sonra ruloları biraz yassılaştırıp kare şeklinde kesiyoruz ve her bir parçayı biraz merdane yardımı ile açarak arasına hazırlamış olduğumuz içten 1 tatlı kaşığı koyuyoruz ve her bir köşeden zarf şeklinde kapatıyoruz. Tepsiye dizip yumurta sarısı sürüp susam ekliyoruz ve 20 dk kadar tepside mayalanmaya bırakıyoruz.
200 derecede üzeri kızarana kadar pişiriyoruz .
7. Yeme de yanında yat!
Patatesli Erişte Tarifi
Malzemeler:
-
400 gr erişte
-
2 tatlı kaşığı tuz
-
2 su bardağı yeşil mercimek (haşlanmış)
-
3 adet patates (çok kalın olmayacak şekilde halka kesilmiş ve kızartılmış)
-
3 yemek kaşığı tereyağı eritilecek
Tarif:
Yeşil mercimekleri akşamdan ıslatıp sabah suyunu süzün ve yarı haşlayın. Erişteleri, 2 tatlı kaşığı tuz ile birlikte kaynayan suda yaklaşık 5 dakika pişirdikten sonra mercimekleri de koyup 5 dk daha pişirin ve suyunu süzdürün. Halka kesilmiş patatesleri kızmış sıvı yağda kızartın. Geniş ve yayvan bir pilav tenceresinin ( ben 22 cm lik teflon tencere kullandım) tabanını ve yanlarını tereyağı ile iyice yağlayın, kızarttığınız patatesleri altına ve yanlarına da gelecek şekilde dizin. Üzerine erişte- yeşil mercimek karışımının tamamını koyun ve spatula yardımıyla yayın. Eritilmiş tereyağını üzerine yayıp, kapağını kapatıp çok ama çok kısık ateşte kontrollü olarak 20- 25 dakika demlenmeye bırakın Piştikten sonra pilavı büyük bir tabak veya tepsi üzerine ters çevirerek sunuma hazırlayın.
8. Her böyle olmuyor, Karslılar'dan söylemesi
Ekşili Et Tarifi
Malzemeler:
-
750 kg kuzu eti
-
1 soğan
-
2 domates
-
1 sivri biber
-
1 yemek kaşığı tereyağı
-
1 su bardağı su
-
1 yemek kaşığı domates salçası
-
1 limon
-
Yarım demet maydanoz
-
2 çay kaşığı tuz
-
2 çay kaşığı karabiber
Tarif:
Kuzu etlerini kuşbaşı şeklinde doğrayıp etler suyunu çekinceye kadar pişirin. Soğanları ve domatesleri yarım ay şeklinde doğrayın. Sivri biberleri biraz irice doğrayın. Etler pişmeye yakın tereyağı, su, soğan ve biberleri ekleyip birlikte kavurun. Domatesleri ve 1 bardak suyla karıştırdığınız salçayı ilave edin. 20-25 dakika daha pişirin. İnce kıyılmış maydanoz, 1 limonun suyu, tuz ve karabiberi ekleyip karıştırın. Yemeği iki taşım kaynattıktan sonra ocaktan alıp sıcak servis yapın.
9. Vitamin deposu vitamin!
Kesme Aşı Tarifi
Malzemeler:
-
1 su bardağı yeşil mercimek
-
haşlamak için 3 su bardağı su
-
1 orta boy kuru soğan
-
1/2 (yarım) kaşık domates salçası
-
1/2 (yarım) kaşık biber salçası
-
pişirirken ilave edilmek için 7 su bardağı su
Hamuru İçin;
-
1 yumurta
-
8 kaşık un
-
4 kaşık su
-
1/2 (yarım) tatlı kaşığı tuz
Tarif:
Yeşil mercimeği, 3 su bardağı su bardağı suda (az tuz ilavesi ile) haşlayın. Bir kaseye, yumurta kırıp, tuz ve suyu ekleyin. 8 kaşık un ilavesi ile biraz katı bir hamur yoğurun. Bu hamurun birini büyük birini daha küçük 2 bezeye ayırın. Bezeleri un yardımıyla açıp, birini şeritler halinde erişte şeklinde kesin. Tencereye, çok az yağ koyarak, küp küp doğradığımız kuru soğanı, ölünceye kadar kavurun. Üzerine salçaları ilave edip, bir iki çevirdikten sonra, haşladığımız mercimeği ilave ederek, 7 su bardağı su ekleyin. Tuzunu da damak tadımıza göre belirleyip, kaynamaya bırakın. Bu arada, diğer bezeyi, büyükçe parçalara ayırıp, elimizde oklava gibi uzun yuvarlayın. Bunları una bulayıp, küçük küpler halinde kesin. Yemeği kısık ateşe alıp, erişteleri ilave edin. Bir tavaya, biraz sıvı yağ katın. Bu küp şeklinde kestiğiniz hamurları bu yağda kızartın. Yemeğin altını kapatmadan önce, bu kızarmış hamurları ilave edin. Çok az daha ocakta tutun.
10. Yanına çay demlemeyi unutmayın.
Nezik Tarifi
Malzemeler:
-
2 bardak un
-
Bir tutam tuz
-
4 yemek kaşığı kaymak
Tarif:
Karıştır, yoğur, sacta veya tava pişir.
11. Azeri Türkleri ile ortak lezzetimiz
Umaç Helvası Tarifi
Malzemeler:
-
3 su bardağı un
-
1 su bardağı soğuk süt
-
300 gram tereyağı
Şerbeti İçin
-
2 buçuk su bardağı şeker
-
2 buçuk su bardağı su
Tarif:
Şeker ve suyu bir tencereye alın ve kaynatın. 8 dakika kadar kaynadıktan sonra bir iki damla limon suyu ilave edip bir taşım daha kaynatıp ocaktan alın. Derin bir kaba aldığımız unun üzerine biraz süt dökün ve elinizle iyice yoğurun. Kalan sütü de azar azar ilave ederek yoğurma işlemine devam edin. Sütün tamamı bittiğinde un ıslak kum haline gelmeli. Un ıslak kum haline gelince, büyük topakları ayırmak için unu eleyin. Bir başka tencerenin içine tereyağını alın ve eritin. Hazırlamış olduğunuz unu tereyağına ekleyin ve kavurmaya başlayın. Kavurma işlemine unun rengi kahverengi oluncaya kadar devam edin. Daha önce ayırdığınız iri topakları da bir başka tavada kavurun ve diğer unun içine ilave edin. Kavurma işlemi sona erince şerbeti azar azar ilave edin. Şerbeti eklerken unu sürekli karıştırmayı ihmal etmeyin. Un şerbetin tamamını emdiğinde umaç helvamız hazır demektir. Afiyet olsun.
Kars yemekleriyle neredeyse özdeşleşmiş birçok uygarlık var, bunlardan biri de Terekeme yemekleri