Hiç kendinizi beklenmedik bir biçimde bir pastanenin önünde, kurabiye, kek ve hamur işlerinin çeşitliliğiyle hipnotize olmuş bir formda, oraya nasıl geldiğinizi net bir formda hatırlamadan buldunuz mu? Yanıtınız evet ise, endişelenmeyin; yalnız değilsiniz! İnsan bedeninin tatlı ikramlara karşı derinlerde yatan bir dileği vardır. Pekala lakin neden tatlıya aşerdiğimizi hiç merak ettiniz mi? Bu makale, tatlı krizlerimize katkıda bulunan çeşitli faktörleri ve bizi bu şekerli düşkünlüğe götüren tat alma tomurcuklarımız, beynimiz ve bedenimiz ortasındaki karmaşık etkileşimi keşfedecek.
Farkında olmayabilirsiniz, lakin bedenimiz çok sayıda parametreyi düzenleyen yüksek ayarlı makinelerdir ve bunlardan biri de kan şekeri düzeyleridir.
Şekerli besinler tüketmek kan şekeri düzeylerinde süratli bir artışa neden olur. Beden, hücrelerin glikozu emmesine ve güç için kullanmasına yardımcı olmak için insülin salgılayarak cevap verir.
Ancak kısa bir mühlet sonra bu artış düşer ve kan şekerinin düşmesine yol açarak kendinizi uyuşuk ve tekrar aç hissetmenize neden olur. Bedeniniz bu enerjik hissi yine kazanmak için daha fazla tatlı ister. Böylelikle şeker tüketimi ve aşermenin kısır döngüsü devam eder.
Peki, tatlı tadı neden bu kadar karşı konulmazdır?
Bunu anlamak için evrimsel tarihimize bir göz atalım. Birinci beşerler tükettikleri besinin zehirli olmadığından emin olmak istiyordu. Genel bir kural olarak, tabiatta bulunan meyveler üzere tatlı yiyecekler çoklukla tüketim için güvenliyken, birçok zehirli bitkinin tadı acı olma eğilimindedir. Bu nedenle, beşerler tatlı tatları keyifli bulacak biçimde evrimleşmiştir ve bu da bizi güç açısından güçlü bu besinleri aramaya ve tüketmeye teşvik eder.
Bazen tatlı krizlerimiz duygusal durumumuzla ilişkilendirilebilir.
Stresli yahut üzgün olduğunuzda bir kalıp çikolataya uzandığınızı fark ettiniz mi? Bunun nedeni, şekerli yiyeceklerin ruh halimizi süreksiz olarak güzelleştirerek kendimizi daha düzgün hissetmemizi sağlamasıdır. Tatlı tüketmek beynimizde ‘iyi hissetme’ hormonu olan dopamin salınımını uyararak ruh halimizin yükselmesine neden olur.
Kültür, tatlılara olan tutkumuz da dahil olmak üzere yemek tercihlerimizi şekillendirmede kıymetli bir rol oynar.
Bir düşünün: kültürler ortası kutlamalarda ekseriyetle tatlılar yer alır. Doğum günü pastalarından şenliklere has lezzetlere kadar, tatlı ikramlar sevinçli günlerin ayırt edici özelliğidir. Bu kültürel norm, memnunluk ve tatlılar ortasında güçlü bir bağ kurarak tatlı krizlerine yol açabilir.
Ara sıra şekerli bir ikrama düşkünlük çok yeterlidir, lakin daima ve çok şeker alımı önemli sıhhat problemlerine yol açabilir.
Bunlar ortasında obezite, tip 2 diyabet, kalp hastalığı ve hatta kimi kanser cinsleri yer almaktadır. Tatlı krizlerimizi anlamak ve yönetmek sıhhatimizi korumak için çok kıymetlidir.
Evet, şeker bağımlılığı gerçektir!
Daha evvel de belirtildiği üzere, şeker tüketmek beyinde dopamin salınımını uyarır. Bu, birtakım uyuşturucuların nasıl çalıştığına misal, ‘şeker yüksekliğine’ ve akabinde gelen isteklere yol açar. Sıhhat risklerini bilmenize karşın kendinizi tatlılara karşı koyamaz halde buluyorsanız, şeker bağımlılığı ile karşı karşıya olabilirsiniz.
Tatlı krizlerini nasıl yöneteblirsiniz?
Tatlı krizlerinizi yönetmeye yönelik birinci adım istikrarlı bir diyet uygulamaktır. Bu, kan şekeri düzeyinizi sabit tutan ve ani şeker krizlerini önleyen proteinler, lifler ve sağlıklı yağlarla dolu tertipli öğünler yemeyi içerir.
Tatlı krizleri biyolojik, ruhsal ve toplumsal faktörlerin karmaşık bir etkileşimidir. Orta sıra tatlı yemek yeterli olsa da, sağlıklı bir ömür usulü sürdürmek için bu istekleri anlamak ve yönetmek değerlidir.
Tatlıyla alakalı sık sorulan sorular👇
1. Neden yemeklerden sonra canımız tatlı çeker?
Yemeklerden sonra tatlı aşermenin en önemli nedeni şartlanmış davranışlar ve kan şekeri düzeylerindeki dalgalanmalardır. Kimilerimizin öğünleri tatlı ile tamamlama alışkanlığı vardır ve bu da tatlı beklentisine yol açar. Ayrıyeten, yemeğiniz karbonhidrat açısından zenginse, kan şekerinde bir artışa ve akabinde düşüşe yol açarak aşermeye neden olabilir.
2. Şeker krizleri diyabet belirtisi midir?
Şart değildir. Sık şeker krizleri yüksek kan şekeri düzeylerine bağlı olsa da, kesin bir diyabet belirtisi değildir. Çok şeker isteği yaşıyorsanız her vakit en düzgünü bir doktora danışmaktır.
3. Gerilim tatlı krizlerine yol açabilir mi?
Evet, gerilim tatlı krizlerini tetikleyebilir. Gerilimli durumlarda bedenimiz kortizol hormonu salgılar, bu da açlığın ve şeker isteğinin artmasına neden olabilir.
4. Tatlı krizlerimi nasıl azaltabilirim?
Diyetinizi dengelemek ve şuurlu yeme pratiği yapmak tatlı krizlerini azaltmaya yardımcı olabilir. Nizamlı fizikî aktivite ve gerilim düzeylerini yönetmek de yararlıdır.
5. Tatlı krizinin genetik bir bileşeni var mıdır?
Evet, genlerimiz tatlı tercihimizi etkileyebilir. Kimi beşerler genetik olarak başkalarına nazaran tatlı tatlardan daha fazla keyif almaya ve tatlı arzulamaya yatkın olabilir.
6. Hamilelik sırasında neden tatlı aşeriyorum?
Hamilelik, tatlı isteğinin artması da dahil olmak üzere tat tercihlerinde değişikliklere yol açabilir. Bunun hamilelik sırasındaki hormonal değişikliklerden kaynaklandığı düşünülmektedir.
